نقشه یابی نواحی ژنومی کنترل کنندۀ صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک مرتبط با جوانه زنی گندم نان در وضعیت طبیعی و تنش اسمزی

با وجود اهمیت تنش خشکی در مراحل اولیۀ رشد و استقرار گیاه، این موضوع در برنامه های اصلاحی به عنوان معیار انتخاب نادیده گرفته شده است. بدین منظور 168 لاین خالص نوترکیب حاصل از تلاقی seri m82 وbabax با دو والد بررسی شد. این تحقیق در سال 1390 در آزمایشگاه تحقیقات دانشگاه زابل، در قالب دو طرح بلوک تصادفی با دو تکرار و در وضعیت تنش اسمزی (8/0- مگا پاسکال) و بدون تنش اجرا شد. صفات درصد و شاخص سرعت جوانه زنی، میزان کربوهیدرات های محلول در آب، محتوای رطوبت نسبی برگ، طول ساقه چه، ریشه چه و نسبت آنها، وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه، بنیۀ بذر، تعداد ریشه چه و شاخص تنش جوانه زنی اندازه گیری شدند. تجزیۀ qtl به روش نقشه یابی فاصله ای مرکب برای هر محیط مجزا و برای میانگین دو محیط انجام گرفت. نقشۀ پیوستگی ژنتیکی نشانگرهای مولکولی شامل 249 نشانگر aflp، 74 نشانگر ssr و 264 نشانگر dart، برای تجزیۀ qtl به کار رفت. براساس نتایج تجزیۀ واریانس مرکب، اثر گونه برای همۀ صفات نامبرده معنادار بود. برای سایر صفات، تفکیک متجاوز از والدین در دو جهت مثبت و منفی مشاهده شد. برای صفات آزمایشی درمجموع 34 ناحیه با qtl به دست آمد. واریانس فنوتیپی توجیه شده با این qtlها از 81/28ـ86/15 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب برای صفات محتوای رطوبت نسبی برگ و شاخص تنش جوانه زنی به دست آمد. qtl جایگاه 20/25 سانتی مورگان کروموزوم 1b کنترل کننده محتوای رطوبت نسبی برگ، پایداری کامل داشت. درنتیجه ممکن است استفاده از آن در گزینش به کمک نشانگر مؤثر باشد. گزینش به کمک نشانگر برای محتوای رطوبت نسبی برگ ممکن است موجب افزایش مقاومت گیاه برای حفظ رشد آن در خاک های در معرض تنش خشکی در مراحل بحرانی اولیۀ رشد شود.